Teatr w edukacji
Opracowanie: Drama Way Fundacja Edukacji i Kultury
Celem TIE nie jest dostarczanie ani nauczanie prostych sposobów rozwiązań problemów, ale zapewnienie nauczycielom i uczniom bezpiecznych, ustrukturalizowanych warunków by mogli omówić poruszane tematy i sami znaleźć swoje, odpowiednie do kontekstu w którym żyją, odpowiedzi. Programy (TIE) umożliwiają by uczniowie poprzez badanie historii kogoś innego myśleli, dokonywali refleksji i mówili o swoich własnych historiach. Ten proces dystansowania się zapewnia uczniom niezbędną ochronę, aby zarówno głęboko myśleć jak i czuć poruszany temat, ale jednocześnie robić to w bezpiecznych warunkach.
O'Connor P., O'Connor B., Welsh-Morris M., 2006
Teatr w Edukacji stanowi formę Teatru Zaangażowanego, która narodziła się w latach 70 XX w. w Wielkiej Brytanii. Jej powstanie było próbą zastosowania medium, jakim jest teatr w celu osiągnięcia określonych pedagogicznych celów, reakcją zarówno na potrzeby teatru, który poszukiwał nowych sposobów porozumiewania się z różnorodną publicznością, jak i szkoły potrzebującej nowych, interaktywnych metod edukacyjnych. Obecnie projekty TIE z powodzeniem realizowane są nie tylko w szkołach i innych placówkach oświatowych, ale także w zakładach pracy czy np. w jednostkach wojskowych. W Polsce realizuje je m.in. Drama Way.
Maria Depta w artykule TIE jako forma interaktywnego zwraca uwagę, że tym co szczególnie wyróżnia TIE od innych form teatralnych jest koncepcja programu. „TIE nie jest tylko przygotowaniem przedstawienia, jednorazowym wydarzeniem, ale koordynowanym i szczegółowo ustrukturalizowanym projektem (…) Nadrzędnym zadaniem projektów TIE jest zaprezentowanie informacji dotyczących określonego tematu czy problemu w celu wzbudzenia refleksji i doprowadzenia do sytuacji, w której uczestnik identyfikuje się z różnymi postaciami i ich punktem widzenia. Twórcy TIE wierzą, że proces ten może doprowadzić do zmiany postaw i sposobu myślenia, co z kolei może wpłynąć na zmianę zachowania”. (Depta, 2007, s. 28). Z kolei Alicja Jaskulska i Aldona Żejmo-Kudelska w Teatr w edukacji: teoria i polska praktyka podkreślają, że „fundamentalną ideą, leżącą u podstaw TIE jest demokratyzacja i interaktywność teatru. Uczestnik programu jest równorzędnym partnerem aktorów-nauczycieli - nosi w sobie wiedzę i umiejętności, które czynią go ekspertem w zakresie poruszanej tematyki. Teatr w Edukacji zrywa nie tylko z klasycznym podziałem na widzów i aktorów, ale także z tradycyjnym dydaktyzmem oraz dawaniem rad, recept i gotowych rozwiązań” (Jaskulska, Żejmo-Kudelska, 2010)
TIE – cechy charakterystyczne
- Projekty TIE włączają uczestników w prezentowaną historię
W trakcie projektów TIE - poza prezentacją przedstawienia - prowadzone są warsztaty odbywające się przed spektaklem, w jego trakcie lub po nim. TIE często wykorzystuje Teatr Obrazu, technikę gorącego krzesła czy np. technikę nauczyciela w roli. Uczestnicy mogą np. porozmawiać z bohaterami, pomóc im rozwiązać problem, podejmować decyzje mające wpływ na przebieg spektaklu.
- Realizowane są przez profesjonalne zespoły TIE składające się z tzw. aktorów-nauczycieli – osoby, posiadające przygotowanie zarówno teatralne jak i pedagogiczne
Jak zauważa Aldona Żejmo-Kudelska w artykule Teatr w edukacji: nowe spojrzenie na profilaktykę uzależnień „rolą realizatorów nie jest zatem bezrefleksyjne wyposażanie uczestników w gotowe rozwiązania, dawanie rad czy prostych rozwiązań. Zadaniem prowadzącego TIE jest stworzenie możliwości otwartej rozmowy na tematy trudne.” (Żejmo-Kudelskiej, 2011).
- Podejmują tematy ważne społecznie
Wiele grup teatralnych realizujących projekty TIE ma głębokie przeświadczenie o niesprawiedliwości społecznej panującej na świecie, a ich działania wynikają z poczucia odpowiedzialności i pragnienia, by świat stał się lepszy. Dlatego też zespoły TIE często świadomie podejmują tematy związane z edukacją w ważnych kwestii społecznych odnoszących się bezpośrednio do świata, w którym żyją adresaci projektu (np. kwestie rasizmu, odpowiedzialności, zdrowia psychicznego, alkoholu, działalności państwa).
- Przygotowywane są dla sprecyzowanych grupy odbiorców
W centrum zainteresowania TIE leżą tematy istotne dla danej grupy, dla której tworzony jest projekt np. dla uczniów klas gimnazjalnych, żołnierzy odbywający służbę, dorosłych z zaburzeniami zdrowia psychicznego. TIE zawsze ma sprecyzowany temat i cele edukacyjne związane m.in. z kształtowaniem postaw, rozwojem umiejętności, zwiększaniem wiedzy/świadomości dotyczącej określonego tematu czy problemu. Projekty TIE przygotowywane są dla szerokiego grona odbiorców (należącego do określonej sprecyzowanej grupy) jednak by umożliwić interaktywność realizowane są zwykle jednorazowo dla grup ok 60-cio osobowych.
Formuła Teatru w Edukacji jest bardzo wymagająca i niezwykle skuteczna, co pokazują badania.
TIE wymaga dużego zaangażowania na etapie przygotowawczym (analizy potrzeb, stworzenia spektaklu, i całego programu podnoszącego konkretny temat, zrozumienia problemu, samokształcenia w podejmowanej tematyce), a później stałego zaangażowania zespołu profesjonalistów (nauczycieli- aktorów, ekspertów) w trakcie realizacji projektu.
Więcej na temat TIE w artykułach:
- Maria Depta „TIE jako forma interaktywnego teatru”
- Maria Depta "TIE jako narzędzie edukacji na rzecz praw człowieka"
- Alicja Jaskulska, Aldona Żejmo-Kudelska "Teatr w edukacji: teoria i polska praktyka"
- Aldona Żejmo-Kudelska "Teatr w edukacji: nowe spojrzenie na profilaktykę uzależnień"
Zapoznaj się z metodą Teatru Forum i Teatru ze Społecznością lub wróć do opisu metod Teatru Zaangażowanego Społecznie.